Herbert M. Chain

Hissedar, Mayer Hoffman McCann P.C, Teknik Direktör Yardımcısı, Küresel Denetim Grubu, Kreston Global

www.mhmcpa.com

Herbert M. Chain, Deloitte’ta Kıdemli Denetim Ortağı olarak görev yapmış, işletme, muhasebe ve denetim alanlarında 45 yılı aşkın deneyime sahip son derece deneyimli bir denetçi ve finans uzmanıdır. Ulusal Kurumsal Direktörler Derneği ve Özel Direktörler Derneği’nden sertifikalara sahip olup, özel şirket yönetişimi ve etkin risk yönetimi konularında bilgi sahibidir. Varlık yönetimi ve sigortacılık da dahil olmak üzere finansal hizmetler sektöründe geniş bilgi birikimine sahiptir. Herbert, MHM’nin Tasdik Metodolojisi Grubu’nda yer almakta ve Kreston Küresel Denetim Grubu’nun Teknik Direktör Yardımcısı olarak görev yapmaktadır.

PCAOB, maddi analitik prosedürlere ilişkin ara standardın değiştirilmesini öneriyor

June 17, 2024

12 Haziran 2024’te ABD PCAOB, 1989’dan beri yürürlükte olan maddi analitik prosedürlere ilişkin geçici bir standardın yeni bir standart olan AS 2305, “Maddi Analitik Prosedürlerin Tasarlanması ve Uygulanması” ile değiştirilmesini önermiştir. Teklife ilişkin kamuoyu görüşleri 12 Ağustos 2024 tarihine kadar alınabilir[1].

Maddi analitik prosedürlere ilişkin önerilen yeni standart

PCAOB’ye göre, önerilen standart şunları kapsamaktadır:

• Temel analitik prosedürde kullanılacak ilişki(ler)in yeterince makul ve öngörülebilir olup olmadığının belirlenmesine yönelik gereklilikler;
• Denetçinin beklentisi ile şirketin tutarı arasındaki farkların ele alınması için gereklilikler;
• Maddi bir analitik prosedürden elde edilen denetim kanıtlarının ikna ediciliği; ve
• Maddi analitik prosedürler ile diğer analitik prosedür türleri arasındaki ayrım da dahil olmak üzere, maddi analitik prosedürün unsurları.

Bu öneri ve bu hedefler akılda tutularak, özellikle denetim prosedürlerinin etkinliğini ve verimliliğini artırmak için teknoloji ve veri analitiği araçları giderek daha fazla kullanıldığından, maddi analitik prosedürlerin tartışılması yararlı olabilir.

Substantive Analytical Procedures (“SAP”) nedir?

Maddi analitik prosedürler (“SAP”) ve detay testleri maddi denetim prosedürleridir. Maddi analitik inceleme olarak da bilinen maddi analitik prosedür, kayıtlı tutarları veya bunlardan türetilen oranları denetçi tarafından geliştirilen beklentilerle karşılaştırarak mali tablolar hakkında güvence elde etmek için kullanılan bir denetim prosedürüdür.[2]

Bunlar, her bir hesap ve açıklama için ilgili iddialara yönelik önemli yanlışlık risklerini ele alacak şekilde tasarlanmıştır. Hesaba bağlı olarak, denetçi bu güvenceyi elde etmek için hangi maddi doğrulama prosedürünü uygulayacağını seçebilir. (SAP’ler bazı hesaplar için diğerlerine göre daha etkilidir. Örneğin, gelir tablosu hesapları için bilanço hesaplarından daha etkilidirler).

Uygun bir beklenti geliştirmek, etkili bir SAP’nin kilit unsurudur. Geliştirme, iç ve dış verilerin kullanımını ve makul ilişkilerin belirlenmesini içerir. Beklentinin kesinliği daha sonra beklenti ile kaydedilen tutar arasındaki farkların ve buna dayalı olarak yapılması gerekenlerin değerlendirilmesine yol açar.

Kesin bir beklenti geliştirmek – etkili bir standart analitik prosedürün anahtarı

Denetçi, belirli bir hesap veya açıklama için aşağıdakilere dayanarak bir beklenti geliştirebilir:

• Müşteri hakkında bilgi sahibi olmak: Müşterinin faaliyetlerinin itici güçlerini (örneğin, gelir akışları) anlamak, makul ilişkiler ve anlamlı beklentiler kurmak için bir temel sağlar.
• Geçmiş Veriler: Büyüme veya satın almalar gibi bilinen değişiklikler göz önünde bulundurularak mevcut rakamların önceki dönemlerin mali tablolarıyla karşılaştırılması.
• Sektör Karşılaştırmaları: Önemli sapmaları belirlemek için müşterinin performansının sektör ortalamaları ile karşılaştırılması.
• Oran Analizi: Hesaplar arasındaki ilişkileri değerlendirmek ve potansiyel tutarsızlıkları belirlemek için müşterinin finansal verilerini kullanarak oranların hesaplanması.
• Dış Bilgi: İlgili ekonomik veriler, sektörel yayınlar veya yönetim tahminlerinin dikkate alınması.
• Kilit faktörlerin belirlenmesi: Fiyatlandırma, üretim hacmi veya ekonomik koşullardaki değişiklikler gibi hesabı önemli ölçüde etkileyen faktörlerin anlaşılması.
• Uygun veri seviyesinin kullanılması: Anlamlı bir karşılaştırma için gereken ayrıntı düzeyine bağlı olarak verilerin toplanması veya ayrıştırılması.

Veri hususları

Denetçiler, beklentileri geliştirmek için kullanılan temel müşteri verilerinin güvenilir, doğru, eksiksiz ve ilgili olmasını sağlama sorumluluğuna sahiptir.

Bu, aşağıdakilerin dikkate alınmasını içerir:

• Veri Kaynağı: Güvenilir bir iç sistemden mi yoksa manipülasyona açık bir dış kaynaktan mı geliyor?
• Veri Toplama Koşulları: Veri toplama sırasında verilerin doğruluğunu sağlamak için uygun kontroller yapıldı mı?
• Denetçinin Mevcut Bilgisi: Denetçinin potansiyel veri sorunlarına işaret eden ön bilgisi var mı?
• Veri toplama yöntemlerinin anlaşılması: Verilerin doğruluğunu ve eksiksizliğini sağlamak için nasıl toplandığını ve işlendiğini bilmek

Denetçiler, veri bütünlüğünü doğrulamak için verilerin doğruluğunu ve eksiksizliğini test etmek ve finansal raporlama üzerindeki kontrolleri test etmek gibi ek prosedürler uygulayabilir.

Sonuçların analizi

Beklenti geliştirildikten sonra, denetçi kaydedilen tutarı geliştirilen beklenti ile karşılaştırır. Önemli farklılıklar (yani, belirlenmiş bir kabul “eşiğinden” büyük), potansiyel bir yanlış beyanı temsil edip etmediklerini belirlemek için daha fazla araştırma yapılmasını gerektirir. Dikkate alınacak hususlar şunları içerebilir:

• Önemlilik: Kayıtlı tutarlar ile beklentiler arasında tespit edilen herhangi bir farkın, finansal tabloların genelini potansiyel olarak etkileyecek kadar önemli olup olmadığını belirleyin.
• Makul Açıklamalar: Önemli farklılıkların olası nedenlerini araştırın. Bunlar meşru iş gelişmeleri olabilir veya daha fazla denetim testi gerektirebilir.
• Risk Değerlendirmesi: Belirlenen farklılıkların denetimde değerlendirilen önemli yanlışlık riskleriyle nasıl ilişkili olduğunu değerlendirin.

Sonuç

Önemli analitik prosedürler, uygun şekilde tasarlanıp uygulandıkları takdirde denetçiler için değerli bir araç olabilir. Bir maddi denetim prosedürü olarak, yalnızca önemli yanlışlık riskini ele almakla kalmaz, aynı zamanda denetçinin müşteri ve faaliyetleri hakkındaki bilgisini artırabilir – ancak yalnızca beklentinin yeterince kesin olması, güvenilir, doğru, eksiksiz ve ilgili verilere dayanması ve farklılıkların uygun şekilde analiz edilmesi durumunda.

[1] Hem Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (ISA 520) hem de AICPA Denetim Standartları Kurulu (AU-C Bölüm 520) da maddi analitik prosedürleri ele alan standartlara sahiptir

[2] Bu, planlama ve genel inceleme aşamalarının bir parçası olarak gerçekleştirilen analitik incelemelerden farklıdır.

AICPA’ya göre, planlama aşamasında analitik prosedürlerin amacı, belirli hesap bakiyeleri veya işlem sınıfları için denetim kanıtı elde etmek üzere kullanılacak denetim prosedürlerinin niteliği, zamanlaması ve kapsamının planlanmasına yardımcı olmaktır. Genel gözden geçirme aşamasında, analitik prosedürlerin amacı, denetçiye ulaşılan sonuçların değerlendirilmesinde ve genel finansal tablo sunumunun değerlendirilmesinde yardımcı olmaktır. Bunlar maddi denetim prosedürleri olarak denetim güvencesi sağlamaz.

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki standart analitik prosedürler hakkında uzmanlarımızdan biriyle konuşmak isterseniz, lütfen iletişime geçin.